Etiketler

6 Kasım 2016 Pazar

Bilim Sanatla Buluşuyor: Şönille Yapılan Şekillerin Üzerine Boraks Kristali Yapma

Ateş’le en sevdiğimiz baba-oğul aktivitelerinden biri deney ya da bilim projesi yapmak. Evde bulunan şeylerle yapabileceğiniz aynı anda güvenli olan deneyleri internetten araştırabilir ya da oyuncakçılarda satılan deney setlerinden alabilirsiniz. Deney setlerinin çoğunun üzerinde 6+, 8+ yazdığına bakmayın, Ateş 4 yaşında geldiğinden beri cins cins deney yaptık, bazılarını da tekrar tekrar yapıyoruz. 2-3 yıl sonra Atlas’la yapmaya başlamayı da gerçekten iple çekiyorum.

Bugün de bunlardan biri olan boraks kristali yapma deneyimizden bahsedeceğim. İlk olarak boraks, ev temizliğinde ve çeşitli endüstrilerde kullanılan ve doğada bulunan kesinlikle güvenli bir mineraldir. Boraksı aktarlardan, organik pazarlardan, bazı eczanelerden ve internetten bulabilirsiniz. Fakat boraks kristaline geçmeden önce tuzla, şekerle ya da buzla da kristal yapıp gözlemleyebileceğinizi ve çocuklarınızla güzel vakit geçirebileceğinizi söyleyebilirim. Bugün boraks kristalini anlatacak olmamın sebebi boraksla büyük kristaller üretebilecek olmanız ve şekillendirdiğimiz şönillerin dışını boraks kristaliyle kaplayarak çok güzel bir görüntü elde edebiliyor olmamız.





Bu deneyi yapabilmek temin etmeniz gerekenler: boraks, şönil, şönili kesmek için tel kesebilecek bir makas, cam kavanoz, birkaç tane kurşun kalem, ip, kaynar su ve kristallerin renkli olmasını isterseniz gıda boyası.

Aktivitemize şönillere istediğimiz şekli vererek başlıyoruz. Şönil ya da diğer adıyla pipo temizleyici (ingilizcesi pipe cleaner) kırtasiyecilerde bulabileceğiniz içindeki tel sayesinde kolay şekil verilen bir malzeme. “Pipe Cleaner Art” diye Google’a yazarsanız penguenden kertenkeleye, Yoda’dan New Balance ayakkabıya aklınıza gelen herşeyi şönille yapmanın talimatlarını bulabilirsiniz ya da hayal gücünüzü kullanarak istediğiniz bir şekli yapabilirsiniz. Deneyimiz için şönili cam kavanoza sığacak büyüklükte istediğiniz şekle getirebilirsiniz. Yıldız, kalp, daire, üçgen gibi kolay şekiller olabileceği gibi, dinozor ya da Superman gibi daha karmaşık şekiller de yapabilirsiniz. Tek şart kavanoza sığacak büyüklükte olması.





Alternatif olarak suyu çekebilecek herhangi başka bir malzeme de kullanabilirsiniz. (Örnek: Sona eklediğim videomuzda kullandığımız ponponlar)

Daha sonra şönilden yaptığımız şekilleri bir iple kurşun kaleme bağlıyoruz ve kavanozdan sarkıtabilecek hale getiriyoruz.


Süslerimizi hazırladıktan sonra sıra boraks kristalini yapmaya geliyor. İlk olarak kaç kavanoz kullanacaksanız kavanozları dolduracak kadar suyu kaynatmanız gerekiyor. Suyu kaynattıktan sonra doyana kadar boraks koyup karıştırmamız gerekiyor.  Suyun boraksa doyması çok önemli. Su hafif beyazlaştığında ve boraks artık suya karışmamaya başladığı zaman su boraksa doymuş demektir. Eğer kristallerinizin renkli olmasını istiyorsanız bu aşamada suya istediğiniz renk gıda boyasını bolca koyabilirsiniz.

Kavanozların içine döktüğünüz renkli ya da renksiz boraksa doymuş suyun içine şönilden yaptığınız şekilleri sarkıtabilirsiniz.

Yaklaşık bir gün sonra şönilden yapılan şekillerimizin üzerinde kristaller oluşacak. Kristalleşmiş şönillerle ne yapacağınız ise size kalmış. 













Kavanozun dibinde kalan kristal parçalarıylaysa çeşitli şeyler yapabilirsiniz. 
1) Bir kartona yapıştırıp saklayabilirsiniz ya da sergileyebilirsiniz. 
2) Kırıp kırılmış ve kırılmamış halini büyüteçle ya da mikroskopla inceleyebilirsiniz. 
3) Üzerine su damlatıp büyüteçle inceleyebilirsiniz.
4) Saklayıp daha sonra başka maddelerden yapacağınız kristallerle karşılaştırmak için kullanabilirsiniz. 
5) Oluşan kristal taneciklerini toz boraksmış gibi tekrar suyun içinde eriterek kullanabilirsiniz.

Deneyi yaparken çektiğimiz video: 



Çocuklarınıza Verebileceğiniz Bazı Basit Bilgiler:

Kimyasal reaksiyonlar her gün vücudumuzda, çevremizde ve evimizde oluşmaktadır. 
Örnekler: 
1)Yediğimiz yemeklerin ağzımızda, midemizde sindirilmesi, 
2)Kesilen bir elmanın kararması, 
3)Demirin zamanla paslanması

Boraks kristalleri nasıl oluşur: Boraksı kaynar su yerine oda sıcaklığındaki suya karıştırmaya çalışsaydık çok daha az miktar boraks suda erirdi. Şekerde de görebileceğimiz ve çok iyi bildiğimiz bu olay bir çok katı için geçerlidir. Sıcak su ılık ya da soğuk sudan daha fazla boraksı içinde erimiş bir şekilde tutabilir. Su soğudukça suyun tutamadığı boraks kristale dönüşmüş şekilde sudan ayrılır.

İlgili Bağlantılar(Çok daha fazlasını Google'dan bulabilirsiniz):

1 yorum:

Unknown dedi ki...

Great article great voice! Barvo! Yeeahawww!